Langs een van de oudste wegen van Rome staat een gebouw, dat barst van de geschiedenis: de Torre Salaria, een toren aan de Via Salaria.

“Al in de vierde eeuw voor Christus wordt over deze weg geschreven, maar als pad is hij nog veel ouder,” aldus Paola Filippini, een staatsarcheoloog. “De naam komt van het woord voor zout. De Via Salaria was de weg die voor de zouthandel van groot belang was. De weg liep van de oostkust van Italië naar de westkust. Ten tijde van keizer Augustus vormde deze weg de directe verbinding van de stad met de Adriatische Zee.”

“Langs de Via Salaria stonden, net als langs elke Romeinse consulaire weg, veel grafmonumenten,” voegt ze toe en wijst daarbij naar de toren. “De Torre Salaria is als enige daarvan overgebleven. Vanaf de eerste eeuw is het al een grafmonument. We boffen dat dit grafmonument ook na de keizertijd in gebruik bleef. We weten dat hij t/m de zesde eeuw als geschutstoren werd gebruikt. In de Middeleeuwen werd hij onderdeel van een serie uitkijk- en verdedigingstorens. In de zeventiende eeuw werd er naast de toren een klein huis gebouwd, dat als herberg werd gebruikt en dat is vandaag nog steeds zo.”

Oude bouwwijzen herkennen

Filippini werkt voor de speciale Hoofdinspectie voor Archeologie, Kunsten en Landschappen van de stad Rome, een speciale organisatie die de toren onlangs heeft aangeschaft om hem te bestuderen en te restaureren. “We dachten dat we met moderne technieken multimedia producten konden maken die niet alleen nuttig zijn voor wetenschappelijke doeleinden, maar ook het publiek kunnen helpen te begrijpen wat voor monument het is.

De Hoofdinspectie kreeg hulp van Geores, een in Rome gevestigd bedrijf dat gespecialiseerde geologen in dienst heeft. Medeoprichter en technisch directeur Marco Ferrante legt uit hoe zijn producten de projecten van de Hoofdinspectie zullen ondersteunen. “De digitale modellen kunnen voor educatieve doeleinden worden gebruikt. Ze kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor virtuele reconstructies in 3D, via augmented reality uitgebreid met tekstuele en visuele content. Dat wordt interessant, omdat we de verschillende bouwwijzen zullen kunnen onderscheiden die in de loop der eeuwen gebruikt zijn.

“De belangrijkste uitdaging is het maken van een uiterst gedetailleerd model in 3D van de buitengevel en het binnenwerk, en dat alles in korte tijd. Hiervoor moeten we meetpunten direct op het monument aanbrengen.” 

Ferranti neemt het proces met ons door. “We werken in meerdere fasen. In de eerste voeren we een globale meting uit. Het doel hiervan is de logistieke conditie van het werkterrein te controleren. We identificeren dan ook de verschillende gereedschappen die we nodig hebben om het model in 3D te genereren en plannen die in. Bijvoorbeeld laserscanners, digitale fotogrammetrie en drones voor digitale fotogrammetrie vanuit de lucht. Vervolgens gaan we met al deze technieken gegevens verzamelen. De laatste fase wordt op kantoor uitgevoerd. Daar gaan we de gegevens verwerken en de verschillende lay-outs produceren die we met de Hoofdinspectie overeen zijn gekomen.”

Wat gebeurt er op dit moment? “Op dit moment creëren we met de laserscanner puntenwolken. We meten vooral de hoogtes aan de buitenkant van het gebouw op. Later gaan we de toren in en meten we het hele interieur op.”

“Dankzij de laserscanner is onze productiviteit aanmerkelijk groter, zowel tijdens het verzamelen van de gegevens als bij het verwerken ervan,” aldus Ferrante. “Bij dit project werken we niet alleen met de laserscanner, maar ook met een fotomodelleringstechniek. Hierbij genereren we modellen in 3D met een hoge kleurweergave-index.”

“De GLS-2000 en de Falcon 8  vullen elkaar perfect aan. We krijgen puntenwolken met een nauwkeurige georeferentie die we eenvoudig kunnen integreren. We kunnen betrekkelijk eenvoudig nauwkeurige modellen in 3D creëren, in een tijdsbestek dat economisch aantrekkelijk is.”

“Dit is een heel bijzondere toren,” aldus Paola Filippini. “Hij valt niet alleen op omdat hij hoog uit het omringende landschap oprijst, maar ook omdat hij deels van basalt is gemaakt, het vulkanische gesteente waar de Romeinse wegen van waren gemaakt.”

Dit verhaal gaat binnenkort verrijkt worden met de digitale modellen die Geores ontwikkelt. Dankzij de deskundige aanpak wordt het voor de speciale Hoofdinspectie voor Archeologie, Kunsten en Landschappen voor de stad Rome eenvoudiger om het verleden van de stad voor een groter publiek tot leven te brengen. Nu we in het tijdperk van 3D zijn aangekomen, weten we zeker dat deze toren nog eeuwenlang zal voortbestaan.