Zelfs in Nederland kan wegenonderhoud beter, sneller, goedkoper en veiliger

Wegenonderhoud in Nederland gebeurt al decennialang hetzelfde. Vakmanschap speelt hierbij een belangrijke rol, maar de sector staat nu voor steeds grotere uitdagingen. Strakkere deadlines, een tekort aan vakmensen en strengere CO2-beperkingen maken het noodzakelijk nieuwe technologieën te omarmen. Want die zorgen dat aannemers deze uitdagingen beter aan kunnen pakken.

Wie na een verblijf in het buitenland weer over de weg Nederland binnenrijdt, slaakt vaak een kleine zucht van verlichting: wat rijdt het lekker. Geen hobbels en kuilen, ons wegennet is van kwalitatief hoog niveau. Maar vanzelfsprekend is dat niet veel langer, want aannemers in de wegenbouw staan voor steeds grotere uitdagingen. Zoals strakkere deadlines, strengere CO2-eisen en een tekort aan vakmensen.

Geolied proces toch niet zo gladjes

Een beetje aannemer kan het proces van wegonderhoud dromen: de weg inmeten met dwarsprofielen, een ontwerp maken waaruit blijkt hoeveel van de weg moet worden gefreesd, die cijfers op de weg spuiten, de machinist op de freesmachine aan het werk zetten die zijn werk veelal op basis van ervaring doet en vervolgens asfalteren en walsen. Dat klinkt als een geolied proces, maar zolang wegonderhoud alleen mensenwerk blijft, stuit de aannemerij op steeds meer uitdagingen die een egale, voor het verkeer comfortabele weg minder vanzelfsprekend maken. Zo kan het zijn dat er tussen de dwarsprofielen toch ergens een gat zat, of was het tijdens het frezen slecht weer waardoor de machinist de gemarkeerde cijfers niet goed kon zien. Of de ingehuurde machinist heeft niet zoveel ervaring, wat steeds vaker voorkomt.

Mensenwerk

“Gekwalificeerd personeel is schaars en er is weinig jonge aanwas. De gemiddelde leeftijd van een asfalteringsploeg is rond de 50 jaar", weet Jan Mennink, senior productmanager Paving bij Topcon. “De oude rotten in het vak gaan met pensioen en nemen hun vakkennis mee.” “Daarbij worden deadlines steeds krapper en veroorzaakt wegonderhoud nu eenmaal hinder voor het verkeer”, zegt Sjoerd Stoové, teammanager 3D Paving bij Topcon. "Hoe korter de afsluiting, hoe beter dus. Grote onderhoudsprojecten moeten dan ook vaak 's nachts en in het weekend worden uitgevoerd, wanneer het vaste, gekwalificeerde personeel van de aannemer niet beschikbaar is. Dat leidt tot inhuur van personeel, wat kan resulteren in minder goed op elkaar ingespeeld teams. Daarnaast is kostenbeheersing een belangrijk aspect dat in acht genomen moet worden om onverwachte verrassingen tijdens de uitvoering te voorkomen.”

Digitaal aansturen van ontwerpen en frezen

Net als in zoveel andere sectoren kan technologie ook in de wegenbouw enorme impact hebben. Zo biedt Smoothride van Topcon oplossingen voor eerdergenoemde uitdagingen bij wegonderhoud. En heeft het nog meer voordelen. “Smoothride maakt het mogelijk om de complete weg snel en nauwkeurig in te meten. Door slechts één keer over een rijstrook te rijden, heb je een puntenwolk met miljoenen punten”, zegt Stoové. “Het ontwerpen van de nieuwe weg is dan een fluitje van een cent, evenals het frezen. Dit proces wordt volledig digitaal aangestuurd. Smoothride vergelijkt de gescande bestaande situatie met het ontwerp en weet precies hoeveel millimeter van de asfaltlaag afgefreesd moet worden", legt Stoové uit. "Volledig automatisch, dus de bestuurder hoeft alleen maar te rijden. Doordat Smoothride veel werk uit handen neemt, heb je minder gekwalificeerd personeel nodig en verloopt het hele proces sneller."

Voorspelbaarheid in wegonderhoud

Het resultaat na het frezen is een volledig vlak wegdek; dé perfecte ondergrond voor één homogene laag asfalt die na het walsen direct vlak en overal gelijkmatig dik is. "In Nederland moet een nieuwe laag asfalt een bepaalde minimale dikte hebben na het walsen”, zegt Mennink. "Om bij oneffenheden niet te dun te asfalteren, houden aannemers hier een ruime marge aan. Met Smoothride kun je zo egaal frezen en dus heel precies de laagdikte voorspellen, dat een kleinere marge aangehouden kan worden. Als het om asfalt en freeswerk gaat, gaat het om grote getallen. Tonnen." Smoothride biedt voorspelbaarheid in wegonderhoud, door heel nauwkeurig te berekenen hoeveel ton asfalt er gefreesd moet worden en hoeveel ton nieuw asfalt er nodig is. Stoové: "Deze voorspelbaarheid is erg prettig voor aannemers."

Duurzaamheid en veiligheid

Juist omdat gekwalificeerd personeel schaars is, wordt duurzaam werkgeverschap nog belangrijker. Bij werken aan de weg is veiligheid altijd een belangrijk onderwerp, en de zwaarte van de arbeid. Maar bij duurzaamheid is natuurlijk de CO2-uitstoot op dit moment het grootste discussiepunt. En dan praten we vooral over de machinebewegingen, het asfalt zelf én het afval – het afgefreesde wegdek. “Er wordt geen millimeter te veel of te weinig afgefreesd. Elke millimeter asfalt die je niet hoeft te leggen, scheelt gelijk tonnen materiaal en dus ook heel veel CO2-uitstoot”, aldus Stoové. Bovendien zijn er voor het asfalteren en het scannen minder ritten nodig en hoeft bij het scannen niemand uit het voertuig te stappen. Conclusie: minder brandstof, materiaal, kosten en CO2 en een verhoging van de veiligheid.

Innovatie: ontwerpen overslaan

Onlangs heeft Topcon een nieuwe functionaliteit voor Smoothride geïntroduceerd: Virtual Ski. De wegscan wordt direct ingeladen in de freesmachine. Stoové: “Het ontwerpproces slaan we als het ware over, dat gebeurt live op de freesmachine. Dankzij de virtuele sensoren van Virtual Ski gebeurt het frezen heel nauwkeurig. Bovendien kijkt de machine ‘door de bocht’.” Mennink vult aan: “Bij een gewone ski kan dat niet. Die kijkt vooruit, dus de bocht uit. Maar omdat we dankzij Smoothride het alignment van de weg kennen, kent Virtual Ski die ook.”

Maar zelfs zonder deze toepassing kan een aannemer veel sneller werken met Smoothride: het versnelt het proces van wegonderhoud, verbetert de kwaliteit van de weg en vermindert de kosten. Stoové beschrijft: "Je kunt 's morgens de weg inmeten, 's middags is het ontwerp klaar en 's nachts kun je de uitvoering in. De volgende ochtend ligt er een nieuw wegdek."